5. ბრძოლა მშვიდობისათვის

Medea statue in Batumi, Georgia

არგონავტების მოგზაურობის მიზანი იყო ოქროს საწმისის მოპოვება ნებისმიერი გზით. ასეთი დავალება მისცა ძმისწულს პელიასმა წართმეული ტახტის დაბრუნების სანაცვლოდ. ტირან ბიძას მზაკვრული ჩანაფიქრი ჰქონდა. ის დარწმუნებული იყო, რომ აიეტი თავხედ სტუმრებს დახოცავდა. ამით პელიასი ცდილობდა ორი მიზნის მიღწევას ერთდროულად:
1. მოიშორებდა ტახტის მოცილეს  და
2. ბერძნებს ექნებოდათ „სამართლიანი“ ომის საბაბი.

იაზონისა და აიეტის შეხვედრისას გამართული დიალოგისას ირკვევა, რომ კოლხებს სხვა მტრებიც ჰყავთ სავრომატების სახით1. არგონავტების წინამძღოლი მათ წინააღმდეგ გალაშქრების პირობას აძლევს ჭარმაგ მეფეს ოქროს საწმისის სანაცვლოდ და ფაქტიურად, ორი დაპირისპირებული მხარის დიალოგი პოლიტიკური ვაჭრობის სახეს იღებს.

 ძველ ურარტულ და ასურულ წარწერებში აღწერილი არის ამ ქვეყნების მეფეთა ლაშქრობები დიაოხში. ეს იყო იმ ეპოქის მეორე ქართულ სახელმწიფო, რომელიც სამხრეთ-აღმოსავლეთის მიმართულებით კოლხეთისთვის ერთგვარი დამცავი ფარის ფუნქციას ასრულებდა. როგორც აღნიშნული წყაროები გვამცნობენ, ამ მიმართულებიდან ქართულ ტომებს და შესაბამისად კოლხებს კიდევ ორი ძლიერი იმპერია ავიწროვებდა6.

კოლხები ცნობილი დილემის წინ იდგნენ, არჩევანი უნდა გაკეთებულიყო ომსა და მშვიდობას შორის. შევეცადოთ, ამ გადასახედიდან გავაანალიზოთ კოლხებისა და მედეას ქმედებები. პირდაპირი შეჯახება ბერძნებთან აიას კარგს არაფერს უქადდა. ტროას ომის მაგალითით თუ ვიხელმძღვანელებთ, დაახლოებით 100 000-იან ჯართან დაპირისპირება, რომელიც მზად იყო მრავალწლიანი საბრძოლო მოქმედებებისათვის, დამანგრეველ შედეგებს მოიტანდა. სავრომატები და სხვა ჩასაფრებული მტრებიც არ დააყოვნებდნენ და სასიკვდილო დარტყმას მიაყენებდნენ კოლხთა სამეფოს.

ასეთი შედეგების მომტანად ისახება პირდაპირი შეჯახების - ომის გზა, რომელზეც აიელებმა უარი თქვეს. მათ ბერძნებთან გლობალური შეტაკების თავიდან ასაცილებლად თითქმის იგივე ხერხები გამოიყენეს, რაც „თავისუფლების ბანაკმა“ „ცივი ომის“ პერიოდში. საინტერესო პარალელების გავლების საშუალებას იძლევა აიას „თავდაცვის სისტემის“ ის კომპონენტები, რამაც თავზარი დასცა ბერძნებს და კოლხეთზე თავდასხმის სურვილი დაუკარგა, მითიური დრაკონი, რომელიც ოქროს საწმისს იცავდა და დრაკონის კბილებიდან აღმოცენებული უძლეველი მეომრები. მიზანი და ეფექტი დაახლოებით ისეთივე იყო, რაც „ცივი ომის“ ეპილოგში ჰქონდა ამერიკულ „სტრატეგიული თავდაცვის ინიციატივის“2 პროგრამას, რომელიც ჩრდილოეთ ამერიკის დამცავი ფარი უნდა ყოფილიყო. ზოგიერთი სამხედრო სპეციალისტის აზრით, ამ პროგრამის არსის უფრო ზუსტად წარმოდგენას მეტად შეესაბამება სახელწოდება „ინიციატივიანი თავდაცვის სტრატეგია“, რაც გულისხმობს არა პასიურ, არამედ აქტიურ ქმედებებს და საჭიროების შემთხვევაში თავდასხმასაც კი. კოლხების თავდაცვის სტრატეგია სწორედ ასეთად წარმოგვიდგება:

·         ისინი გაურბიან დამღუპველ გლობალურ ომს, რადგან უფრთხილდებიან საკუთარ ხალხს და ქვეყანას;

·     თავიანთი თავდაცვის საშუალებების სიძლიერეს ზოგჯერ გადამეტებულადაც კი წარმოაჩენენ და ამით ცდილობენ დამყრობელს ხელი ააღებინონ თავდასხმაზე;

·      მიისწრაფიან მეზობლებთან მშვიდობიანი თანაცხოვრებისაკენ - უზიარებენ მათ თავიანთ მიღწევებს მიწათმოქმედებაში, მედიცინასა და სხვა სფეროებში, რათა გააუმჯობესონ მათი ცხოვრება და შეცვალონ მათი მისწრაფებები;

·               მაგრამ თუ ეს ყველაფერი საკმარისი არ არის, მიმართავენ „აქტიურ ქმედებებსაც“.

თუ საწყისად ავიღებთ იმას, რომ აიელთა მთავარი მიზანი მშვიდობის შენარჩუნება უნდა ყოფილიყო, მაშინ მათ საღად შეაფასეს სიტუაცია და თავიდან აიცილეს დამღუპველი ომი. მეტიც, კოლხებმა ზუსტად გათვალეს ყველა შესაძლო შედეგი და მშვიდობიანი გამოსავალი იპოვნეს შექმნილი სიტუაციიდან, რითაც ორი ცივილიზაციის დაძაბული ურთიერთობა დიალოგის ფორმატში დააბრუნეს. ამ გადასახედიდან არგონავტების „გმირული მოგზაურობა“ შეიძლება მოგვეჩვენოს კოლხი მმართველების დადგმულ სპექტაკლად, რომელსაც მათი ქვეყნისათვის კეთილი დასასრული აქვს. ნათელია ისიც, რომ თავად წინამძღოლებს ბევრის დათმობა მოუწიათ ქვეყნის საკეთილდღეოდ, მაგრამ თითოეულმა მათგანმა ღირსეულად იტვირთა და ზიდა თავისი წილი პასუხისმგებლობა.

რა თქმა უნდა, ყველაზე მძიმე და მნიშვნელოვანი იყო მედეას როლი, თუმცა, ის სხვადასხვა ავტორის მიერ არაერთგვაროვნად არის შეფასებული. საქართველოს ისტორიაში გვხვდება ბევრი მაგალითი იმისა, თუ როგორ აყენებენ ქვეყნის ღირსეული შვილები პირად ბედნიერებაზე მაღლა სახელმწიფო საჭიროებისაგან გამოწვეულ ვალდებულებებს. მედეას შემთხვევაშიც სწორედ იგივე სურათი წარმოგვიდგება. ფაქტიურად, ის თანხმდება ქვეყნის ინტერესებისათვის აუცილებელ, პოლიტიკურ ქორწინებაზე. ამ გმირი და ტრაგიკული ბედის მქონე ქალის მიერ გადადგმული მომდევნო ნაბიჯებიც იმას ემსახურებოდა, რომ ბერძნებს ხელი აეღოთ აიასთან ომზე. იაზონისათვის საიდუმლოებების გამჟღავნებაც არ იყო სამშობლოს ღალატი. ეს საქციელი სრულად ჯდება მშვიდობისათვის ბრძოლის ჩარჩოებში, რადგან „არ შეიძლება ერთი ფორმის კოლონიალიზმის უღელის გადაგდება იმისათვის, რათა მეორე, უფრო მძიმე ტირანიას გაეხსნას გზა“3. კოლხთა მიზანი იყო მშვიდობის შენარჩუნება და ამისათვის მხოლოდ პელიასის შეცვლა იაზონით საკმარისი არ იქნებოდა. უნდა შეცვლილიყო ბერძენთა მართვის სტილი, სახელმწიფო სისტემა და მიზნები, რისთვისაც მეფე - იაზონი სხვა ტიპის მომზადებას საჭიროებდა. აქედან გამომდინარე, მედეას პირადი ინტერესი, როგორც ქალისა და მეუღლისა, სრულად ემთხვევა კოლხების სახელმწიფო ინტერესს და ისიც გულმოდგინედ ძერწავს მომავალი მეუღლისაგან სრულყოფილ ვაჟკაცს, რომელიც შემდგომში კოლხური საზომით წარმატებული მეფე უნდა გახდეს. აიაში ჩასული ელინი დამპყრობელი მედეას სწავლებების მეშვეობით გარდაიქმნება, იძენს ისეთივე უნარებს, როგორიც აქვს მეფე აიეტს და „იმსახურებს“ ოქროს საწმისს და მედეას. ასეთი ტიპის, განსწავლული და გამარჯვების შარავანდედით მოსილი, სამშობლოში დაბრუნებული გმირი თანამემამულეთათვის მისაბაძი მაგალითი გახდებოდა. ამგვარად, შეიცვლებოდა არა მხოლოდ მეფე, არამედ - მმართველობის სტილიც, სახელმწიფო სისტემაც და მისწრაფებებებიც. ასეთად იკვეთება აიელთა მიზანი, რომლის მიღწევაშიც მედეას განსაკუთრებული როლი არგუნა ბედმა.

მაგრამ უზურპატორი პელიასი სულაც არ აპირებდა მიტაცებული ტახტის დათმობას, რამაც მედეას წინაშე შემდგომი ამოცანა წარმოშვა. პელიასი არ იყო მხოლოდ მედეას ქმრის ტახტის მოცილე. ეს ტირანი მმართველი წარმოჩინდება იმ კოლხეთისადმი მტრულად განწყობილი ძალების წინამძღოლად ელადაში, რომლებიც აიაზე გალაშქრებას უჭერდნენ მხარს. შექმნილი სიტუაცია საპასუხო ნაბიჯების გადადგმას მოითხოვდა. საჭირო იყო საბერძნეთში აიასადმი არსებული უარყოფითი მუხტის შეცვლა, რათა საბოლოოდ აღმოფხვრილიყო ომის საფრთხე. მედეას ქმედებები აქაც ლოგიკურია. მან მოაკვლევინა პელიასი, რითაც გაანეიტრალა იმ აგრესიის სათავე, რომელიც კოლხეთთან ომისაკენ ისწრაფოდა და მოაშორა ხალხს დესპოტი მმართველი. ისიც უნდა ითქვას, რომ მის მიერ ტირანიის წინააღმდეგ ბრძოლის მიზანი ძალაუფლების მიტაცება არ არის. თუ რატომ მიმართავს კოლხი მეფის ასული ასეთ უკიდურეს ზომებს, ამას ნათელს ჰფენს მისი საქმიანობის მეორე მხარე, რისთვისაც ის ელინთა მითოლოგიაში ღმერთების სიმაღლეზეა აყვანილი. მედეა იღვწის ელინთა ცხოვრების გაუმჯობესებისათვის, შეაქვს მედიცინის ცნება მათ ცხოვრებაში, შიმშილისგან იხსნის კორინთოს, ანუ არ „... ანთებს სანთელს და დგამს მას საწყაოს ქვეშ, არამედ სასანთლეზე, და უნათებს ყველა შინ მყოფს“(მათე 5,15). ის, როგორც ჭეშმარიტი ჰუმანისტი და მშვიდობისმყოფელი, წავიდა ელადაში, რათა გაეზიარებინა ბერძენთათვის კოლხთა მიღწევები მიწათმოქმედებაში, მედიცინასა თუ სხვა სფეროებში და ამგვარად შეეცვალა მათი მისწრაფებები. შედარებისათვის გადავხედოთ ნაწყვეტს პრეზიდენტ კენედის მიმართვიდან, სადაც საუბარია „მშვიდობის კორპუსის“ საქმიანობის მიზნებზე: „... ქვეყანაში არის მსხვერპლის გაღების მზადყოფნის მქონე ადამიანების უდიდესი რეზერვი, რომლებიც მზად არიან, კაცობრიობის პროგრესს მიუძღვნან საკუთარი დრო, ძალა და პირადი მისწრაფებები...“4 აქვე უნდა გავიხსენოთ სხვა ორგანიზაციები და პროგრამები, რომლებიც იგივე საქმეს ემსახურებიან, მაგ.: შეერთებული შტატების სახელმწიფო პროგრამა „პური მშვიდობისათვის“, „ალიანსი პროგრესისათვის“ და ა. შ. კოლხთა სტრატეგია და მეთოდები ანალოგიურია. ამ კუთხით თუ შევხედავთ, ცხადია, რომ არგონავტების მითი არ არის სიყვარულით დაბრმავებული ქალის სამშობლოსათვის ღალატის ამბავი. პირიქით, მასში ასახულია აიელთა კეთილგონიერების, გმირობისა და თავდადების ისტორია.

ალბათ მოვიდა დრო, რომ მედეას მოღვაწეობა ამ გადასახედიდან შევაფასოთ და მოვაშოროთ მას სამშობლოს მოღალატის დამღა. საკმარისი ცნობებია იმისთვისაც, რათა დავასკვნათ, რომ მედეა არის არა მარტო მედიცინის ფუძემდებელი, არამედ პირველი „ექიმი საზღვრებს გარეშე“ და „მშვიდობის კორპუსის პიონერი“. დიახ, ის წავიდა ელადაში იმიტომ, რომ სათავიდანვე დაეწმინდა აბობოქრებული ნიაღვარი, რომელიც მის ქვეყანას წალეკვით ემუქრებოდა და მან თავისი მოვალეობა პირნათლად შეასრულა, ააცილა სამშობლოს დამღუპველი ომი.

საინტერესო ცნობებია კოლხეთში და იოლკოსში მედეას ცხოვრების შემდგომ პერიოდზეც, რომელიც კორინთოში ვითარდება. ჯერ კიდევ ძვ. წ. 8 საუკუნის წყაროებში(ნაწილობრივ შემონახული ევმელოს კორინთოელის ეპოსი „კორინთიანკა“5) მოთხრობილია, რომ კორინთო მედეას მამის - აიეტის სამფლობელო ყოფილა და თავად კორინთოელებს მიუწვევიათ მედეა მმართველად იოლკოსიდან. ამ პოემის შინაარსი სრულიად განსხვავებულია ევრიპიდეს ან სხვა გვიანდელი ავტორების მიერ აღწერილი სურათისაგან. ჩვენთვის ყველაზე საინტერესო არის ის, რომ, როდესაც მედეას გადაუწყვეტია კორინთოდან წასვლა მას სამეფო ტახტი გადაუცია სიზიფესათვის! ბუნებრივია, ჩნდება კითხვა: რით დაიმსახურა კოლხი დედოფლის ნდობა ახალმა მეფემ? პასუხი სიზიფეს მითში უნდა იყოს და არის კიდეც.

1. აპოლონიოს როდოსელის „არგონავტიკა“, გვ. 126, 352-354; 127, 392-396.

2.  http://en.wikipedia.org/wiki/Strategic_Defense_Initiative

3. პრეზიდენტ ჯონ კენედის საინაუგურაციო სიტყვიდან.

4.პრეზიდენტ  კენედის მიმართვიდან კონგრესისადმი, 1. მარტი, 1961 წ.

5. https://de.wikipedia.org/wiki/Medea,

http://www.e-reading-lib.org/chapter.php/132488/46/Pavsaniii_-_Opisanie_Ellady.html
6. გვ. 131-143, თავი VII, ტომი I, საქართველოს ისტორია, გამომცემლობა პალიტრა , 2012

6. სიზიფეს მითი

Sisyphus by_von Stuck

სიზიფეს* მმართველობის მეთოდებზე მსჯელობა შეგვიძლია მითის ეპიზოდების ანალიზზე დაყრდნობით. მისი დაპირისპირება ავტოლიკოსთან ქურდობასთან ბრძოლის მაგალითია. სიზიფემ დაუნიშნა საკუთარ საქონელს ჩლიქები, მიჰყვა მათ ნაკვალევს, ამხილა ქურდი და დაიბრუნა უკან თავისი ქონება. ანუ, ის თავის სამეფოში ქურდობას ებრძოდა, რაც თავისთავად დადებითი მოვლენაა.

მეორე ეპიზოდია, სადაც სიზიფე სიკვდილის ღმერთს, თანატოსს ატყვევებს, ამსხვრევს მის ძალაუფლებას და შედეგად მის სამეფოში აღარავინ კვდება. როგორც თქმულება მოგვითხრობს, როდესაც ეს ომის ღმერთმა, არესმა გაიგო, არ მოეწონა, რომ ბრძოლის ველზე ხალხი აღარ იღუპებოდა. მან გაათავისუფლა თანატოსი და სიკვდილის ღმერთმაც განაგრძო თავისი საქმიანობა. თავად სიზიფე კი ომის ღმერთმა „ჩრდილების სამეფოში“ გაიტაცა, სადაც მისი სასჯელი იყო ლოდის ატანა მთაზე. მწვერვალზე ასული მედეას მემკვიდრე წონასწორობას ვერ უნარჩუნებს ქვას, რომელიც კვლავ დაბლა გორდება. ამის გამო ყველაფერი თავიდან იწყება და ასე გრძელდება უსასრულოდ. გადატანითი მნიშვნელობით, სიზიფეს შრომას უწოდებენ უმძიმეს, დაუსრულებელ და უშედეგო საქმიანობას.

ანუ, სიზიფე ებრძვის ქურდობას, სიკვდილიანობას და ომიანობას, რაც უკვე ერთგვარი კვანძის გახსნაა. სიზიფე მედეას ღირსეული მემკვიდრე და თანამებრძოლია. ორივე მათგანი მშვიდობისა და პროგრესისათვის იბრძვის და ერთი ფილოსოფიის მატარებლები არიან. ლოდის ეპიზოდი მათი საქმიანობის შემაჯამებელ სურათად წარმოჩინდება. მშვიდობა ძალიან ფაქიზი რამ არის, რომელსაც წონასწორობის ოდნავი დარღვევაც კი ანგრევს და ისევე, როგორც მთის მწვერვალზე ატანილი ლოდის შემთხვევაში, მშვიდობისათვის ბრძოლაც უმძიმეს, დაუსრულებელ და თითქოს უშედეგო საქმიანობად წარმოგვიდგება. ასე იყო იმ, უძველეს ეპოქაშიც, მედეასა და სიზიფეს მცდელობების მიუხედავად, ლოდი დაგორდა და მოხდა ტროას ხანგრძლივი ომი.

მედეას ეპოქის ასეთი სურათი იხატება „ცივი ომის“ გადსახედიდან და ბევრი პარალელის გავლება შეიძლება დღევანდელობასთანაც. ბრძოლა მშვიდობისა და პროგრესისათვის მუდმივი და უმძიმესი პროცესია. ამის მიუხედავად, ყველა ეპოქაში მაინც გვხვდებიან ადამიანები, რომლებიც მედეასა და სიზიფეს მსგავსად მაინც ასრულებენ ამ ერთი შეხედვით ფუჭ სამუშაოს. „...როცა ასეთ მთას ეჭიდები, იოსებივით გინდა გახვრიტო, როცა გინდა ეს ხელახლა მოუთხრო ახალგაზრდობას, თაობებს, ჩასწვდე, განიცადო, როგორც ცეცხლი და ჰაერი, - როცა ეს მთელი სიცოცხლის საქმეა, - უნებურად დაფიქრდები, დაეჭვდები: სიზიფეს შრომას ხომ არ ვეწევიო? და მაინც გიზიდავს მიუწვდომელი. ჩანს ყოველ ჩვენთაგანშია სიზიფეს სისხლის წვეთი... დაე, იყოს ასე! ჩვენც ვღვაროთ ოფლი სიზიფეს ლოდზე, რასაც ხავსი არ ედება! და თუ ის კვლავ დაგორდება, კვლავაც ავზიდოთ! ვინმე ხომ აზიდავს? უსათუოდ უნდა ავზიდოთ! ლოდი მწვერვალზე უნდა იყოს. იქ მზეა, კოლხეთის მეფის მამა მშობელი!“** ამ საქმეს ემსახურებოდნენ ილია ჭავჭავაძე და მისი თანამოაზრეები IXX - XX საუკუნეების მიჯნაზე, იგივე ამოცანები იდგა დასავლეთის ქვეყნების წინაშეც „ცივი ომის“ პერიოდში. სამწუხაროდ, ანალოგიური პრობლემების წინაშე დგას დღევანდელი საქართველოც.

  ამრიგად, ანტიკური მითოლოგიის შედევრები, რომლებიც მედეას დროის მოვლენებს აშუქებენ, მართლაც ნისლია, რომლითაც შეფუთულია მთავარი - დღევანდელი ევროპის არეალში მცხოვრები, იმ დროისათვის ყველაზე განვითარებული ცივილიზაციების დიალოგისა და თანამშრომლობის ისტორია, ცოდნისა და სხვა ფასეულობების გაცვლა-გამოცვლის უძველესი მაგალითი, რაც თანამედროვე ევროპის ჩამოყალიბებას უყრიდა საძირკველს. ეს მარადიული პროცესი დიდი ხანია გასცდა ევროპის საზღვრებს და დღესაც გრძელდება. ცივილიზაციათა გზაჯვარედინზე მდებარე საქართველოზე ბევრი „დინება“ გადის და ისევე, როგორც შორეულ წარსულში, გვჭირდება მათი დაწმენდა და სწორ კალაპოტში მიშვება, აგრეთვე, „საწმისი“, რომელიც ოქროს ტალახისაგან გამოარჩევს.

*         აკაკი გელოვანი, მითოლოგიური ლექსიკონი, გვ. 448.

**      იქვე, გვ. 9.

4. კოლხეთი

ლომის ფიგურა საქართველოს ეროვნული მუზეუმი

Colchian lion, 3000 BC

ძველ ელინურ წყაროებში საკმარისი ცნობებია კოლხეთის სახელმწიფო მოწყობის შესახებაც. ჩვენ ძირითადად ვიხელმძღვანელებთ აპოლონიოს როდოსელის „არგონავტიკით“ რომელშიც „ყველაზე უფრო ვრცლად და თანამიმდევრულადაა დამუშავებული თქმულება ოქროს საწმისზე“*(აქვე, გვინდა მადლიერებით მოვიხსენიოთ ამ ნაწარმოების ქართული ვარიანტის ავტორები - აკაკი გელოვანი და აკაკი ურუშაძე, რომლებმაც ასეთი დიდებული ნაშრომი გვაჩუქეს ქართველ მკითხველებს).

ფრიქსეს ისტორია ცხადყოფს, რომ კოლხეთი სამართლიანი და ტოლერანტული ქვეყანა იყო, სადაც თავშესაფარს და ბედნიერებას პოულობდნენ უსამართლობას გამოქცეული უცხოელები. იმის დასადგენად, თუ რატომ არჩია ელინმა უფლისწულმა აიაში ცხოვრება, უნდა გავერკვეთ ამ სახელმწიფოს სისტემის არსში. ფრიქსემ ოქროს ვერძის სახით კოლხეთში ჩაიტანა რაღაც პროგრესული, მაგრამ აღსანიშნავია ერთი მნიშვნელოვანი დეტალი - ბერძნული ოქროს ვერძი გადაიქცევა კოლხურ ოქროს საწმისად. ანუ, კოლხები არ აკეთებენ ფრიქსეს სისტემის პირდაპირ კოპირებას. ისინი კიდევ უფრო შორს მიდიან, ახდენენ მის ადაპტირებას და დახვეწას.

განსხვავდებიან ბერძენი და კოლხი მმართველებიც. აიეტის დავალებამ, „დილაადრიან შევაბამ ხარებს, ვხნავ, ვთესავ, ვებრძვი ძალუმ მეომრებს, ხოლო მწუხრის ჟამს ვამთავრებ ხვნასა, მკასა და ცელვას მეომრებისას, ხომ არ მოახდენ შენც ამ გმირობას?“**, თავზარი დასცა ელინ სტუმრებს. ნათელია, რომ კოლხებისათვის გმირობა მხოლოდ საბრძოლო ოსტატობას არ ნიშნავს. მხცოვანი მეფეც კი საომარ ხელოვნებასთან ერთად ფლობს სამეურნეო და სამედიცინო ცოდნასაც, რაც მას სულ სხვა სიმაღლეზე აყენებს. ბერძენი გმირებისათვის უცხოა მიწის დამუშავების კოლხური ტექნოლოგიები, „ცეცხლისმფრქვეველი ხარები“ და „ადამანტის გუთანი“. იაზონიც მხოლოდ მედეას დახმარებით ასრულებს დავალების პირობებს.

საყურადღებოა არგონავტების მითის ეს და სხვა ეპიზოდები, სადაც საუბარია ჰეკატეს ტაძარსა და მის მთავარ ქურუმ მედეაზე, რადგან  ისინი ძალზედ საინტერესო კუთხით წარმოაჩენენ კოლხური სახელმწიფო მოწყობის დეტალებს. როგორც ჩანს, ეს ტაძარი იყო მთავარი საკულტო და საგანმანათლებლო ცენტრი, სადაც იყრიდა თავს ყველა ის სიბრძნე და ფასეულობები, რაც თაობიდან თაობას გადაეცემოდა. ასევე, საინტერესოა ივანე ჯავახიშვილის აღწერილი „იბერიისა და კოლხეთის სახელმწიფო წესწყობილება“: „იბერიის უზენაესი მმართველობის უფლება ერთ საგვარეულოს ეკუთვნოდა. ამ საგვარეულოს უფროსი წევრი, მაშასადამე მამასახლისი, იმავე დროს ქვეყნის მეუფედ ითვლებოდა. ... მეუფე-მამასახლისის მომდევნო საგვარეულოში ქვეყნის მთავარ-მსაჯულად და მხედართმთავრად ითვლებოდა. ხოლო საერთაშორისო საქმეები ამ დროს ქურუმების ხელში ყოფილა“***.

ანტიკური დროის ავტორები მედეას აღწერისას აღნიშნავენ, რომ ის სხვა მრავალ სიბრძნესთან ერთად დახელოვნებულია „ჯადოსნობაშიც“, რაც გამოიხატებოდა ადამიანთა გამოჯანმრთელებაში, „მოხუცთათვის სიჭაბუკის დაბრუნებაში“ და ა. შ. იაზონის მაგალითზე ცხადი ხდება, თუ რა თემებზე მიდიოდა მუშაობა კოლხეთის „Brain Trust”****-ში. ელინი უფლისწული მედეას დახმარებით ეზიარება იმ სიბრძნეს, რაც საჭიროა აიეტის დავალების შესასრულებლად. მისი წამლების მეშვეობით აღწევს წარმატებას, გადალახავს ყველა ბარიერს და „გაიტაცებს ოქროს საწმისს“. კოლხი მეფის ასული ეხმარება იაზონს მიზნის მისაღწევად აუცილებელი, გონებრივი და ფიზიკური უნარების შეძენაში. ამ ეპიზოდიდან ნათლად ვლინდება აიელთა სწავლებების დანიშნულება - ადამიანისათვის, როგორც დოვლათის შემქმნელი და მომპოვებელი მანქანისათვის, უკეთესი შედეგების ჩვენებაში დახმარება. მკაფიოდ არის გამოკვეთილი, თუ რა სიმაღლეზეა აყვანილი კოლხეთში ეს მოძღვრება - ადამიანი და მასზე ზრუნვა. ცხადია ამ ყოველივეს მიზანიც - ადამიანის სრულყოფა, რაც დოვლათის სიუხვის საწინდარია.

ამრიგად, შეიძლება დავასკვნათ, რომ კოლხური სახელმწიფო სისტემა არა მხოლოდ იღებდა პროდუქტს მოქალაქეებისაგან, არამედ ზრუნავდა კიდეც მათზე, მათ ჯანმრთელობასა თუ განათლებაზე, ტექნიკური საშუალებებით აღჭურვაზე და სხვა. ეს ხელს უწყობდა ადამიანებს საუკეთესო შედეგების ჩვენებაში და სავარაუდოა, რომ სწორედ ასეთი აზროვნების, ცხოვრების წესისა თუ ფილოსოფიის განსახიერება იყო „ოქროს საწმისი“.

როგორც ცნობილია, კოლხეთში ცხვრის ტყავს, ანუ საწმისს, მდინარიდან ოქროს მოსაპოვებლად იყენებდნენ. მაგრამ ის, რომ ასე ჰქონდათ ოქროს საწმისი გაფეტიშებული აიაში, იძლევა შემდგომი დასკვნის საფუძველს: სავარაუდოდ, ოქროს საწმისი, როგორც ყველაზე ძვირფასი პროდუქტის მოპოვების ტექნოლოგია, გახდა სიმბოლო იმ სახელმწიფო სისტემისა, რომლითაც ცხოვრობდა მაშინდელი კოლხეთი. ადრეულ სისტემებში, როგორც ზემოთაც ავღნიშნეთ, დოვლათის შემქმნელებად ფიგურირებენ შინაური ცხოველები და ფრინველები, რომლებიც მითიური არსებების სახით არიან წარმოდგენილი. თავის მხრივ, მათგან მიღებული საქონელიც სიმბოლურად არის ოქროს, როგორც იმ დროის ყველაზე ძვირფასი პროდუქტის, სახით ნაჩვენები. ყველა მსგავს შემთხვევაში ეს არის ბუნებისგან ბოძებული სისტემა და მისი პროდუქტი. კოლხური სისტემა ამ მხრივ რევოლუციურია, რადგან აქ ჩნდება „საწმისი“ - ადამიანის გამოგონილი ხელსაწყო, გნებავთ ტექნოლოგია. ამ სისტემაში ცენტრალური ფიგურა უკვე არის უფრო მაღალ შედეგებზე ორიენტირებული, განათლებული ადამიანი, რომელიც მეტი დოვლათის მისაღებად თავადვე იგონებს და მართავს ახალ სისტემებსა თუ ტექნოლოგიებს, რითაც ადამიანისა და გარე სამყაროს ურთიერთობა სულ სხვა, უფრო მაღალ საფეხურზე ადის. კოლხებისათვის ის აღარ არის რაღაც იდუმალი, მათ დაწყებული აქვთ მუშაობა ბუნების წიაღში და საკუთარ თავში არსებული შესაძლებლობების შესაცნობად, იკვლევენ, სწავლობენ და საკუთარი შექმნილი ტექნოლოგიებით ახდენენ პროდუქტის მოპოვებას:

ელინური სისტემა                                           კოლხური სისტემა

ოქროს ვერძი à ოქროს მატყლი           ოქროს ვერძი à ოქროს საწმისი à ოქრო

შედეგის ჩვენება აღარ არის დამოკიდებული მხოლოდ ბუნებისგან ბოძებულ მზა სისტემებზე(ცხოველები, ფრინველები და ა. შ.). კოლხებს დაწყებული აქვთ მუშაობა ტექნიკური საშუალებების, საკუთარი ფიზიკური შესაძლებლობებისა და ცოდნის სრულყოფისათვის. დოვლათის მოპოვების ბარაქაც მათ განათლებასა და ოსტატობაზე ხდება დამოკიდებული. ელინთა სახელმწიფო სისტემისგან განსხვავებით, სადაც სახელმწიფო სალაროს შევსების ძირითადი წყარო დაპყრობითი ომებიდან მიღებული ნადავლია, კოლხეთში „ოქროს მოპოვების“ სრულიად საპირისპირო მეთოდებს ანიჭებენ უპირატესობას. აქ ადამიანს დოვლათის სიუხვისათვის განსხვავებული მომზადება მოეთხოვება და ისიც სულ უფრო მეტად ხვეწს ტექნიკურ საშუალებებს, საკუთარ ფიზიკურ და გონებრივ შესაძლებლობებს.

როგორც ჩანს, ოქროს საწმისიც უფრო მეტი დატვირთვის მატარებელი იყო. იგი არ არის მხოლოდ ოქროს ვერძის ოქროს ტყავი, არც მხოლოდ მდინარიდან ოქროს მოპოვების ტექნოლოგია. შეიძლება წარმოვიდგინოთ, რომ მასში კოლხებმა განასახიერეს საკუთარი სახელმწიფო მოდელი, სამყაროს თავიანთი ხედვა და ფილოსოფია, რომელიც იყო მოქალაქეთა ცხოვრებისა და აზროვნების წესი, მოიცავდა ყველა სფეროს და ჩამოყალიბებული იყო მმართველობის სისტემად - მოქალაქეები წყალივით გაედინებიან „სახელმწიფო ოქროს საწმისში“, სადაც ოქროს სახით ილექება მათ მიერ შექმნილი დოვლათი. თავის მხრივ, თითოეულ მოქალაქეშიც „იდება ოქროს საწმისი“(ჯანდაცვა, განათლება, ტექნიკური საშუალებებით აღჭურვა...) და რაც უფრო ოსტატურად იქნება ეს გაკეთებული, მით მეტია სარგებელი - „ოქრო“. მსგავსი სისტემები აქტუალური თემა იყო ყველა ეპოქაში. შეგვიძლია, პარალელი გავავლოთ შუა საუკუნეების ტექნოლოგიურ რევოლუციასთან ევროპაში და ადამ სმითის ცნობილ თეორიასთან, სადაც ერთმანეთთან არის გაიგივებული საზოგადოებისათვის სასარგებლო ადამიანი და მომგებიანი საწარმო.

თუ როგორ ხდებოდა ამ მოძღვრების და სახელმწიფო მოწყობის სისტემის რეალობაში დანერგვა და მატერიალიზაცია, ამაზე ნათლად მოგვითხრობს აპოლონიოს როდოსელის „არგონავტიკა“. მასში აღწერილია კოლხეთი, სადაც გვხვდება „ფაზისი - რიონი თავის 120 ხიდით, საქართველოს სანაოსნო ჭიშკარი“*****, ნატიფი არქიტექტურა, განვითარებული მიწათმოქმედება, მიწიდან მადანის მოპოვება და დამუშავება, ნაოსნობა, ვაჭრობა, მედიცინა და ა. შ. აიეტის მიცემული დავალებით ბერძენი გმირების შეცბუნება ცხადყოფს, რომ აიაში მიწის სწრაფი და ეფექტური დამუშავების ელინთათვის უცნობ ტექნოლოგიებს ფლობდნენ. ამ სისტემის სხვა მიღწევებიც ნათლად იკითხება. ასეთ მაგალითებად შეგვიძლია დავასახელოთ: ზემოთ ნახსენები ცეცხლის მფრქვეველი ხარები და ადამანტის გუთანი მიწათმოქმედებაში, „ოქროს საწმისის“ მცველი დრაკონი და მისი კბილებიდან აღმოცენებული უძლეველი მეომრები(თავდაცვის სისტემები), ამ ორივე სფეროსთან დაკავშირებული მადანის მოპოვებისა და დამუშავების ხერხები, მკურნალობის მეთოდები(თანამედროვე მედიცინის საძირკველი) და რაღა თქმა უნდა, ცხვრის ტყავის მეშვეობით მდინარიდან ოქროს მოპოვების ხერხი, რაც ამ მოძღვრების „აისბერგის მწვერვალია“.

ამრიგად, კოლხური სახელმწიფო სისტემის მონახაზი, სადაც ასახულია მოქალაქისა და სახელმწიფოს ურთიერთდამოკიდებულება და ვალდებულებები, შემდეგნაირად წარმოგვიდგება:

სახელმწიფო უქმნის მოქალაქეებს ხელსაყრელ პირობებს ცხოვრებისა და საქმიანობისათვის, ზრუნავს მათ განათლებაზე, ჯანდაცვაზე, თავდაცვაზე, ტექნიკური საშუალებებით აღჭურვაზე; - მოქალაქეები ხვეწენ თავიანთ გონებრივ და ფიზიკურ უნარებს, წარმოების ტექნოლოგიებს, ქმნიან ინტელექტუალურ და მატერიალურ პროდუქტს; - შექმნილი დოვლათის აკუმულირება ხდება სახელმწიფოს მიერ „ოქროს საწმისში“; - სახელმწიფო კი ამ რესურსებს მიმართავს მოქალაქეთათვის კიდევ უფრო ხელსაყრელი პირობების შექმნისაკენ... და ა. შ.

სახელმწიფო à უკეთესი პირობები მოქალაქეთათვის à მოქალაქე à მეტი და უკეთესი

პროდუქტი à სახელმწიფო à ...

შეიძლება ითქვას, რომ ასეთ პრინციპებზე დაფუძნებული ქვეყნის მოწყობის სქემა თანამედროვე დემოკრატიული სახელმწიფოს სისტემის მსგავსია. ალბათ, ძალზედ ძნელი იქნებოდა მისთვის ოქროს საწმისზე უკეთესი სიმბოლოს პოვნა, რადგან ის ზედმიწევნით ზუსტად განასახიერებს კოლხთა მისწრაფებებს, სახელმწიფოსა და მოქალაქის ურთიერთდამოკიდებულებას, ტოლერანტობას და მშვიდობიან თანამშრომლობას მეზობელ ცივილიზაციებთან, იმის მზაობას, რომ უცხო და პროგრესული გაიცნონ, მიიღონ, კიდევ უფრო დახვეწონ და მოარგონ საკუთარ ტრადიციებს. ასეთად წარმოჩინდება ამ კუთხით კოლხეთი და რა გასაკვირია, რომ ელადიდან ტირანიას გამოქცეულები სწორედ იქ პოულობდნენ თავშესაფარს.

თუმცა, მითი არგონავტების შესახებ მხოლოდ ამის შესახებ არ მოგვითხრობს. მკაფიოდ ჩანს, რომ უცხო კულტურებთან დიალოგი მრავალ სიკეთესთან ერთად საფრთხეებსაც შეიცავს. ნათლად იკვეთება, საქართველოს, როგორც ცივილიზაციათა გზაჯვარედინზე მდებარე ქვეყნის, საგარეო პრობლემების კონტურებიც.

*            აპოლონიოს როდოსელის „არგონავტიკა“, გვ. 14.

**           იქვე, გვ. 128.
***          ივანე ჯავახიშვილი, “ქართველი ერის ისტორია”, წიგნი I, თავი IV, § 2.

****         http://en.wikipedia.org/wiki/Brain_Trust

*****        აპოლონიოს როდოსელის „არგონავტიკა“, გვ. 31.